PASOŻYTY 9 – HELMINTY (tasiemiec, tasiemiec karłowaty, włosogłówka, glista ludzka, owsik ludzki, tęgoryjec, nekator amerykański, węgorek, Enterocytozoon spp. / Encephalitozoon spp.)

Dotychczasowa diagnostyka chorób pasożytniczych opierała się na metodach bezpośrednich – wykryciu pasożyta lub jego jaj pod mikroskopem – oraz rzadziej na metodach pośrednich (np. lamblie zwykle wykrywa się metodą immunofluorescencji bezpośredniej – DFA).

Badanie molekularne (Real-Time PCR) charakteryzujące się wysoką czułością i specyficznością, wykrywające materiał genetyczny (DNA) najczęściej spotykanych u ludzi pasożytów:

• Tasiemiec (Teania spp. oraz Hymenolepis spp.),
• Włosogłówka (Trichuris trichiura),
• Glista ludzka (Ascaris lumbricoides),
• Owsik ludzki (Enterobius vermicularis),
• Tęgoryjec (Ancylostoma spp.)
• Nekator amerykański (Necator americanus),
• Węgorek (Strongyloides spp.),
• Enterocytozoon spp. / Encephalitozoon spp.

Zalecane jest kilkukrotne pobranie materiału do badania (3 razy w odstępach 1-3 dniowych), które zwiększa czułość prowadzonej diagnostyki.

Ograniczenia tradycyjnych metod diagnostyki chorób pasożytniczych:

• ryzyko otrzymania wyniku fałszywie negatywnego (w badanej próbce nie znajdują się akurat fragmenty pasożyta lub jego jaja),
• tzw. „okienko serologiczne” w przypadku badań immunologicznych (brak przeciwciał ze względu na wczesną fazę zakażenia),
• ryzyko wyników fałszywie dodatnich: pomylenie jaj np. glisty z pyłkami roślinnymi w obrazie mikroskopowym,
• przeciwciała są obecne we krwi nawet kilka lat mimo wyleczenia – pozytywny wynik nie świadczy o aktywnym zakażeniu.

Zalety diagnostyki chorób pasożytniczych metodą Real-Time PCR:

• wysoka czułość (4 kopie DNA w badanej próbce),
• wysoka specyficzność (pewność przynależności gatunkowej stwierdzonego pasożyta),
• wykonanie testu z 3 próbek kału,
• krótki czas oczekiwania na wynik (5 dni roboczych).

Wskazania do wykonania badania metodą Real-Time PCR:

• obecność objawów klinicznych wskazujących na chorobę pasożytniczą mimo negatywnych wyników badania kału (metodami obserwacji mikroskopowej lub met. immunologicznymi).

Objawy choroby pasożytniczej:

• bóle brzucha, biegunki lub zaparcia, kłopoty z apetytem, brak sytości po posiłkach,
• uczucie zmęczenia, niepokoju, zdenerwowania, bóle głowy, problemy z zasypianiem,
• płaczliwość u dzieci, niespokojny sen, zgrzytanie zębami,
• częste infekcje wynikające z osłabienia układu odpornościowego, bóle mięśni, stawów, migreny, alergie, astma oskrzelowa,
• podkrążone oczy, rozszerzone źrenice, białe cienie na dziąsłach,
• problemy skórne: świąd, wysypki, pokrzywka, sucha skóra, wypryski.

GATUNKI PASOŻYTÓW NALEŻĄCE DO RODZAJÓW WYKRYWANYCH W NINIEJSZYM BADANIU:

Tasiemiec uzbrojony (Teania solium) – występujący na całym świecie gatunek tasiemca, którego żywicielem ostatecznym (lub pośrednim) jest człowiek i inne kręgowce. Jest pasożytem układu pokarmowego wywołującym choroby zwane teniozą (tasiemczycą), która może się rozwinąć po spożyciu niedogotowanego mięsa wieprzowego zawierającego postacie przetrwalnikowe tasiemca – tzw. wągry lub rzadziej cysticerkoza (wągrzycą), która spowodowana jest spożyciem jaj tasiemca. Postać dorosła tasiemca uzbrojonego osiąga długość nawet 4m.

Objawy:

Tenioza (tasiemczyca): choroba daje objawy głównie ze strony układu pokarmowego (nudności, biegunka, zaparcia, czasem zapalenie wyrostka robaczkowego spowodowane migracją proglotydów). Cysticerkoza (wągrzyca): Postaci larwalne tasiemca mogą lokalizować się w różnych narządach: m. in. mięśniach, mózgu, oku, w rdzeniu kręgowym etc., a objawy choroby zależne są od ich umiejscowienia, np. w przypadku ich lokalizacji w oku mogą powodować zaburzenia widzenia a w przypadku zakażenia mózgu – choroba objawiać się może zaburzeniami emocjonalnymi, depresją, halucynacjami. Intensywność objawów może się zmieniać w czasie. Zakażenie może również przebiegać bezobjawowo.

Jak można się zarazić?

Do zakażenia dochodzi w wyniku:

• połknięcia postaci larwalnych pasożyta znajdujących się w niedogotowanym mięsie wieprzowym,
• połknięcia jaj znajdujących się w pożywieniu lub wodzie zanieczyszczonej kałem ludzi.

Kto jest najbardziej narażony na zakażenia tasiemcem uzbrojonym?

• Osoby przebywające w regionach o niskim stanie sanitarno-higienicznym,
• Osoby spożywające niedogotowane lub surowe mięso wieprzowe (np. tatar),
• Osoby pływające w jeziorach, rzekach których wody mogą być zanieczyszczone odchodami ludzi.

Włosogłówka (Trichuris trichiura) – gatunek nicienia, pasożyt bytujący w jelicie człowieka. Zarówno jaja jak i formy dorosłe lokalizują się w jelicie, powodując chorobę – trichuriozę (inaczej włosogłówczycę).

Objawy:

Objawy zakażenia włosogłówką to głównie dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Kał osób zarażonych może zawierać wodę, śluz oraz krew. Ciężka infekcja u dzieci może prowadzić do anemii, opóźnienia wzrostu i upośledzenia rozwoju.

Jak można się zarazić?

Do zakażenia dochodzi w wyniku:

• połknięcia jaj występujących w pożywieniu lub wodzie zanieczyszczonej odchodami zakażonych ludzi, poprzez spożycie nieumytych i niepoddanych obróbce termicznej warzyw, owoców.

Kto jest najbardziej narażony na zakażenia włosogłówką?

• Osoby przebywające w regionach o niskim stanie sanitarno-higienicznym,
• Osoby pływające w jeziorach, rzekach których wody mogą być zanieczyszczone odchodami ludzi.

Źródło: https://www.cdc.gov/parasites/whipworm/gen_info/faqs.html#spread

Glista ludzka (Ascaris lumbricoides) – pasożyt z rodzaju nicieni, z rodziny Ascarididae. Ma obły kształt ciała osiągającego długość do ok. 40 cm. Jego żywicielem jest wyłącznie człowiek. Dorosłe osobniki bytują w jelicie cienkim człowieka, natomiast larwy wydostające się z osłon wędrują przez układ krwionośny do płuc, gdzie dwukrotnie linieją. Następnie, przez oskrzela, tchawicę i krtań dostają się do żołądka i jelit, gdzie dojrzewają i zaczynają się rozmnażać płciowo. Choroba spowodowana zakażeniem glistą ludzką to glistnica (inaczej askarioza).

Objawy:

Objawy zakażenia mogą obejmować dyskomfort w jamie brzusznej, osłabienie, bóle głowy. Ciężkie infekcje mogą powodować niedrożność jelit i upośledzać wzrost u dzieci. Inne objawy, takie jak kaszel, są spowodowane migracją pasożytów przez organizm.

Jak można się zarazić?

Do zakażenia dochodzi w wyniku:

• połknięcia jaj występujących w pożywieniu lub wodzie zanieczyszczonej odchodami zakażonych ludzi, poprzez spożycie nieumytych i niepoddanych obróbce termicznej warzyw, owoców.

Kto jest najbardziej narażony na zakażenia glistą ludzką?

• Osoby przebywające w regionach o niskim stanie sanitarno-higienicznym,
• Osoby pływające w jeziorach, rzekach których wody mogą być zanieczyszczone odchodami ludzi.

Źródło: https://www.cdc.gov/parasites/ascariasis/gen_info/index.html

Owsik ludzki (Enterobius vermicularis) – pasożyt człowieka należący do typu nicieni. Jego żywicielem jest wyłącznie człowiek. Bytuje w okrężnicy, głównie w jelicie ślepym. Czas od spożycia jaj inwazyjnych przez człowieka, do pojawienia się dorosłych samic owsika wynosi około jednego miesiąca. Samice migrują nocą poza odbyt i składają jaja, pełzając po skórze okolicy odbytu. Choroba wywołana zakażeniem owsikiem ludzkim nosi nazwę owsicy.

Objawy:

Najpowszechniejszym objawem zakażenia jest świąd okołoodbytniczy, szczególnie w nocy, który może prowadzić do powierzchownych ubytków skóry i nadkażenia bakteryjnego. Inne objawy to zgrzytanie zębami, moczenie, bezsenność, anoreksja, drażliwość i ból brzucha, który może przypominać zapalenie wyrostka robaczkowego. U kobiet może dojść do rozwoju stanu zapalnego układu moczowo-płciowego.

Jak można się zarazić?

Do zakażenia dochodzi w wyniku:

• Połknięcia jaj inwazyjnych owsika poprzez tzw. samozaszczepienie – czyli przenoszenie jaj do ust dłońmi, które dotykały okolic odbytu,
• Kontaktu z jajami w środowisku – np. na zanieczyszczonych powierzchniach, ubraniach, pościeli itp.

Kto jest najbardziej narażony na zakażenie Owsikiem ludzkim?

• Dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym,
• Rodzice małych dzieci, pracownicy przedszkoli, żłobków, szkół,
• Osoby przebywające w regionach o niskim stanie sanitarno-higienicznym.

Tęgoryjec dwunastnicy (Ancylostoma duodenale/Ancylostoma ceylanicum) – pasożyt należący do typu nicieni, bytujący w dwunastnicy człowieka. Choroba przez niego wywoływana nazywana jest ancylostomozą.

Objawy:

W miejscu wniknięcia pasożyta do organizmu może wystąpić świąd lub opuchlizna. Do głównych objawów choroby należą: bóle brzucha, niedokrwistość oraz krwawienie do przewodu pokarmowego wynikające z uszkodzenia błony śluzowej. Zakażenie może również przebiegać bezobjawowo.

Jak można się zarazić?

Larwy pasożyta bytują w glebie i mają zdolność wnikania do organizmu człowieka przez skórę, np. stóp osób chodzących boso. Do zakażenia może również dojść w wyniku spożycia nieumytych warzyw lub owoców.