Wiosenna Miniakademia Borlamed - Alergia

Alergia jest skutkiem nieprawidłowej reaktywności ze strony układu odpornościowego na niektóre substancje występujące w środowisku.

Alergia jest uważana za chorobę cywilizacyjną. Szacuje się, że na alergię cierpi 17 – 40% społeczeństwa, natomiast ok. 25% osób z alergią wymaga opieki lekarskiej. W każdym roku liczba alergików wzrasta o ok. 0,5 – 2,5%.
Alergia może mieć postać łagodną (katar sienny), ale może też prowadzić do stanów zagrażających życiu (np. alergia na jad pszczoły), gdy dochodzi do tak zwanego wstrząsu anafilaktycznego.

Reakcja alergiczna może być:

natychmiastowa (rozwija się w ciągu kilku minut od kontaktu z alergenem),
pośrednia (rozwija się w ciągu kilku minut – kilku godzin),
późna (rozwija się po kilku godzinach).

Czynniki indukujące odpowiedź alergiczną nazywają się alergenami.
Alergenami mogą być substancje pochodzenia roślinnego, zwierzęcego, mogą to być również związki chemiczne. Dzieli się je na:

wziewne (np. kurz),
pokarmowe (np. albumina jaja kurzego),
kontaktowe – wywołujące reakcję alergiczną po zetknięciu ze skórą (np. lateks, niektóre metale),
leki (szczególnie antybiotyki beta-laktamowe).

Alergia – głównie pokarmowa – często ujawnia się w wieku dziecięcym. Jednak wiele alergii może się pojawić u nastolatków (np. alergia na składniki kosmetyków) czy w dorosłym życiu (np. alergia na alkohol).
Wśród czynników związanych z predyspozycją do wystąpienia alergii wymieniane są m.in.:

czynniki toksyczne (w tym oddziałujące na organizm w okresie życia płodowego, np. składniki dymu tytoniowego),
kontakt z patogenami (bakterie, wirusy, pasożyty),
skład flory bakteryjnej jelit,
dieta,
miesiąc urodzenia (alergie pokarmowe częściej występują u dzieci urodzonych jesienią i zimą, zaś uczulenie na pyłki roślin częściej dotyczą dzieci urodzonych w okresie wiosennym).

Predyspozycja do wystąpienia alergii może być w pewnym stopniu uwarunkowana genetycznie. Ryzyko rozwoju alergii wynosi ok. 40% w przypadku, gdy alergia wystąpiła u jednego z rodziców i może sięgać 60% lub więcej, kiedy problem alergii dotyczy obojga rodziców. Chłopcy częściej zapadają na choroby alergiczne niż dziewczynki (np. na astmę – 1,5 raza częściej), a ryzyko zachorowania dziecka jest większe, gdy alergia występuje u matki, niż wtedy, gdy alergikiem jest ojciec.

Nie istnieje jeden gen odpowiedzialny za alergie – wystąpienie schorzeń alergicznych wynika raczej z interakcji wielu genów odpowiedzialnych za kodowanie białek uczestniczących w reakcjach immunologicznych. Wykazano, że ryzyko alergii jest związane z niektórymi wariantami genów kodujących tzw. antygeny zgodności tkankowej – u człowieka nazywane HLA, np. HLA-DRB11501, HLA-DRB30101. Cząsteczki HLA, których budowa jest uwarunkowana genetycznie, uczestniczą w prezentowaniu alergenów komórkom układu odpornościowego.
Innym czynnikiem genetycznym, związanym z ryzykiem alergii, jest polimorfizm (zróżnicowanie budowy genów) związany z osobniczymi różnicami w produkcji cytokin – cząsteczek, które mogą wpływać na produkcję przeciwciał klasy IgE (np. IL4, IL5 i IL13) czy receptory dla tych cytokin (FcεRI). Przeciwciała klasy IgE oraz receptory dla tych przeciwciał uczestniczą w reakcjach alergicznych.

Jedną z hipotez dotyczących przyczyn występowania alergii jest tak zwana „hipoteza higieny”. Zgodnie z tą hipotezą nieprawidłowe reakcje układu odpornościowego odpowiedzialne za wystąpienie objawów alergii mogą wynikać z nadmiernej higieny i braku „treningu” immunologicznego, związanego z walką z patogenami. Potwierdzeniem tej hipotezy może być częstsze występowanie alergii w krajach rozwiniętych w porównaniu z krajami uboższymi.
W związku z nadmierną higieną układ odpornościowy, pozbawiony możliwości walki z zawartymi w brudzie patogenami, zwraca się przeciwko cząsteczkom, które nie powinny indukować odpowiedzi immunologicznej, na przykład przeciwko pyłkom roślin, roztoczom zawartym w kurzu, składnikom mleka, owoców, warzyw itd. Taka nieprawidłowa reakcja układu odpornościowego odpowiada za wystąpienie objawów alergii.

Najczęściej występuje alergia na:

roztocza kurzu domowego,
pyłki roślin,
sierść zwierząt,
pleśń (zarodniki grzybów),
białko mleka krowiego,
białko jaja kurzego,
orzeszki (szczególnie ziemne),
owoce (szczególnie cytrusowe),
ryby,
metale (szczególnie nikiel, kobalt, chrom),
perfumy, olejki eteryczne, kosmetyki,
konserwanty,
niektóre leki (np. przeciwzapalne, antybiotyki),
formaldehyd (obecny jest m.in. w lakierach, w tworzywach sztucznych, w odzieży,).

W Polsce alergię najczęściej wywołują alergeny zawarte w:

pyłkach roślin (np. drzew, traw, zarodniki pleśni),
pokarmach (np. cytrusach, mleku krowim, jajach, rybach, orzechach),
organizmach zwierząt (sierści kota czy psa, jadzie pszczół, roztoczach kurzu domowego).

Chory uczulony na alergeny pyłków roślinnych (np. brzozy) może jednocześnie reagować na przypominające je alergeny pokarmów (np. jabłka). Dotyczy to również innych alergenów. Za takie współwystępowanie reakcji alergicznych indukowanych różnymi alergenami odpowiedzialne są tak zwane reakcje krzyżowe przeciwciał z podobnymi do siebie alergenami.

Ciekawostka: można być uczulonym na alkohol, na słońce czy na płyn nasienny partnera. Wśród kasjerów w sklepach często występują objawy alergiczne (np. wyprysk kontaktowy na skórze) spowodowane kontaktem z monetami, w których są zawarte uczulające metale (między innymi nikiel).

Objawy alergii mogą być różne – zależy to między innymi od jej rodzaju.
Najczęstszymi objawami alergii pokarmowej są:

nudności,
wymioty,
pokrzywka,
biegunka,
obrzęk jamy ustnej.

Alergia na roztocza może się objawiać zatkanym nosem (zwłaszcza rano) i powstawaniem wydzieliny spływającej po tylnej ścianie gardła; może wystąpić duszność i świszczący oddech.
Alergia na sierść zwierząt zwykle objawia się zaczerwienieniem spojówek, łzawieniem oczu, dusznością, katarem.

Różne może być nasilenie reakcji alergicznej. Może to być:

reakcja miejscowa – rumień, obrzęk,
lekka reakcja ogólna – świąd, pokrzywka, rumień, wyciek z nosa, łzawienie, ból głowy,
nasilona reakcja ogólna – świąd, pokrzywka, rumień, hipotonia, tachykardia, arytmia, duszność, wymioty, duszności, biegunka, poczucie lęku,
groźna reakcja ogólna – są to już objawy wstrząsu anafilaktycznego – ciężka hipotonia, obrzęk krtani, skurcz oskrzeli, zaburzenia świadomości, ostre wymioty i biegunki,
niewydolność narządowa – niewydolność krążeniowa, prowadząca do zatrzymania oddechu – tzw. wstrząs anafilaktyczny.

Wstrząs anafilaktyczny jest najgroźniejszą formą alergicznej reakcji natychmiastowej. Może wystąpić już w ciągu kilku sekund od kontaktu z alergenem, lecz zazwyczaj pojawia się w ciągu pół godziny.

Objawami wstrząsu anafilaktycznego mogą być:

nagłe pogorszenie samopoczucia
nudności lub wymioty,
kołatanie serca,
zawroty głowy,
duszność i kaszel,
świszczący oddech,
ból brzucha,
nagły spadek ciśnienia,
ból głowy

Wstrząs anafilaktyczny jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia, który nieleczony prowadzi do śmierci. W przypadku wystąpienia wstrząsu należy natychmiast wezwać pogotowie! Chory powinien jak najszybciej dostać adrenalinę w postaci zastrzyku domięśniowego. Osoby, u których kiedykolwiek wystąpił wstrząs, powinny na wszelki wypadek zawsze mieć przy sobie adrenalinę.

Zapraszamy na badania diagnostyczne w kierunku alergii – oferujemy Państwu nowoczesne testy alergologiczne tzw. EUROLINE, które służą do jednoczesnego badania wielu alergenów.
W naszym laboratorium można wykonać 3 profile alergologiczne:

W każdym profilu alergicznym EUROLINE, u każdego pacjenta badane są reakcje krzyżowe alergenów za pomocą markera CCD, co pozwala lekarzowi na precyzyjną interpretację wyniku i postawienie właściwej diagnozy.
Testy na alergię są wykonywane z krwi i nie wymagają odstawiania leków antyhistaminowych. Są bezpieczne dla pacjenta, ponieważ nie styka się on z potencjalnie groźnym dla niego alergenem, który może wywołać niepożądane reakcje, często o silnym charakterze. Testy na alergię z krwi można wykonywać od 6. miesiąca życia.